در سال‌های ۱۳۸۸ تا پایان سال ۱۳۹۱ هیچ‌گاه میزان صدور پروانه‌های بهره‌بردای از واحدهای صنعتی به اندازه صدور جوازهای تاسیس نبوده است. این اختلاف در سال ۱۳۸۸ معادل بیش از شش هزار واحد صنعتی بود؛ واحدهایی که هرچند جواز داشته‌اند اما پروانه بهره‌برداری نداشته‌اند و احتمالا راه‌اندازی نشده‌اند.

این میزان اختلاف در سال ۱۳۸۹ بیشتر از سال قبل و حدود ۹ هزار واحد شد. در سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ نیز این میزان همچنان رشد یافت و به ترتیب به بیش از ۹ هزار و حدود ۱۱ هزار واحد رسید.

آن طور که یافته‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد میزان جوازهای تاسیس واحدهای صنعتی در سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱ به ترتیب ۱۳۳۸۰، ۱۵۸۱۳، ۱۵۷۸۸ و ۱۴۸۹۶ فقره بوده است. با این حال تعداد پروانه‌های بهره برداری از واحدهای صنعتی طی این سال‌ها به ترتیب ۶۶۶۱، ۶۸۷۸، ۶۳۳۴ و ۴۰۴۸ فقره بوده است.

در مجموع طی این چهار سال بیش از۳۵۹۵۶ واحد صنعتی با وجود دریافت جواز تاسیس اما پروانه بهره‌برداری دریافت نکردند. با توجه به ارزش سرمایه‌گذاری 56.9 هزار میلیارد تومانی که بانک مرکزی برای ۱۴۸۹۶ واحد صنعتی دریافت کننده جواز در سال گذشته اعلام کرده به نظر می‌رسد به طور میانگین برای هر واحد صنعتی دارای جواز تاسیس 3.8 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده است.

با این حساب می‌توان تخمین زد در مجموع برای ۳۵۹۵۶ واحد صنعتی دارای جواز تاسیس بیش از ۱۳۶ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده بود اما این واحدها پروانه بهره‌برداری ندارند.

اصلاحات در روند پروانه بهره‌برداری

وجود بیش از ۳۵ هزار واحد در انتظار بهره‌برداری باعث شد اخیرا وزیر صنعت، معدن و تجارت در این مورد بخشنامه‌ای را صادر کند. چرا که براساس قوانین موجود مرجع صدور جواز تاسیس و پروانه بهره‌برداری از واحدهای صنعتی وزارت صنعت کشور است. بر این اساس، ابتدا واحدهای متقاضی باید برای کسب جواز تاسیس اقدام کنند و پس از انجام کارهای مربوط به تاسیس و نصب ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز در واحد‌ها می‌توانند برای دریافت پروانه بهره‌برداری اقدام کنند. اما طی سال‌های اخیر روند دریافت پروانه بهره‌بردای به گونه‌ای بوده که بیش از ۳۵ هزار واحد هنوز نتوانستند به بهره‌برداری برسند.

به همین دلیل در بخشنامه اخیر وزارت صنعت، معدن و تجارت اشاره شده است: در راستای ساده و روان‌سازی صدور پروانه‌ها و آسان‌سازی کار سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی برخی از شرایط و ضوابط صدور جواز تاسیس و پروانه بهره‌برداری برای ایجاد واحدهای تولیدی اصلاح شده است. برای تحقق این امر دستورالعمل‌های قبلی در حوزه سرمایه‌گذاری از مرحله صدور جواز تاسیس تا پروانه بهره‌برداری مورد بازبینی قرار گرفت و ضوابط مورد نیاز در قالب دستورالعمل جدید تهیه شد.

در این دستورالعمل بر مواردی همچون ضرورت رعایت قوانین و مقررات، مربوط به احداث و بهره‌برداری از واحدهای تولیدی توسط دریافت‌کنندگان جوازهای تاسیس و پروانه‌های بهره‌برداری، صدور پروانه بهره‌برداری برای شخص حقیقی و حقوقی، رسمیت یافتن تولید بدون کارخانه، الکترونیکی شدن فرآیند‌ها، لزوم داشتن و فعال بودن شناسه کسب‌وکار برای یکپارچه‌سازی اطلاعات و ارائه خدمات تاکید شده است.

در بخش صدور پروانه بهره‌برداری از واحدهای صنعتی این بخشنامه عنوان شده است: پس از اتمام مراحل احداث و تولید آزمایشی، بازدید و ظرفیت‌سنجی توسط سازمان مربوطه انجام می‌شود و در صورت ارائه گواهی‌های لازم و رعایت شرایط مندرج در جواز تاسیس، پروانه بهره‌برداری حسب مورد برای شخص حقیقی یا حقوقی صادر می‌شود.

همچنین در این بخشنامه آمده که اگر بخشی از ظرفیت تولید شامل برخی از خطوط یا مراحل تولید آماده بهره‌برداری باشد پروانه بهره‌برداری صادر خواهد شد.

ـ جدول تعداد جوازها و پروانه‌های بهره‌برداری واحدهای صنعتی